Anhedonia jest to obniżona zdolność lub niezdolność do odczuwania przyjemności emocjonalnej, duchowej, cielesnej, intelektualnej lub zmysłowej. Osoby dotknięte anhedonią czują zobojętnienie, mogą mieć trudność z odczuwaniem pozytywnych, jak i negatywnych emocji. Na anhedonię najczęściej narażone są osoby zestresowane, przemęczone i aktywne zawodowo. Wyróżniamy dwa rodzaje anhedonii:

• pierwotną (wynikającą z depresji),
• wtórną (wywołaną przez leki przeciwdepresyjne)

Choroba ta powoduje trudności w normalnym funkcjonowaniu społecznym. Gdy nic nie sprawia przyjemności, osoby cierpiące na anhedonię, z trudem utrzymują dobre kontakty z bliskimi. Ciężko jest im także odnaleźć się w pracy i nie czerpią przyjemności z życia codziennego. Anhedonia jest uleczalna, lecz leczenie jest długookresowe.

Diagnozowanie anhedonii

Anhedonia może być bardziej odczuwalna w stanach mniej nasilonej depresji. Często jest trudna do zdiagnozowania. Skala Odczuwania Przyjemności SHAPS jest narzędziem do oceny nasilenia anhedonii w gabinetach psychiatrycznych lub psychoterapeutycznych. Dzięki temu można ocenić odczuwanie przyjemności przez pacjenta w ostatnim czasie. Badanie polega na określeniu czy dana z wymienionych czynności sprawiłaby osobie badanej przyjemność:

• piękny widok lub krajobraz,
• otrzymanie pochwały,
• oglądanie ulubionego programu w telewizji,
• hobby i rozrywka,
• spędzanie czasu z rodziną lub przyjaciółmi,
• widok uśmiechniętych twarzy innych ludzi,
• słoneczny dzień.

Objawy anhedonii

Anhedonia jest trudna do zdiagnozowania, ponieważ często jest mylona ze smutkiem. Podstawowym objawem anhedonii jest brak emocji i brak odczuwania przyjemności z rzeczy, które wcześniej cieszyły. Osoba chora traci zainteresowanie dotychczasowym hobby, ma obniżony nastrój, zaczyna się izolować od bliskich i ma problemy z funkcjonowaniem w społeczeństwie. Anhedonii towarzyszą często takie objawy jak:

• utrata apetytu,
• zmęczenie,
• bezsenność,
• brak energii do życia

Anhedonia jest jednym z trzech objawów depresji, ale może też występować przy depresyjnych nastrojach i innych chorobach psychicznych.

Formy anhedonii

Anhedonii prawie zawsze towarzyszy brak emocji lub przytłumione emocje. Istnieją cztery formy anhedonii:

• fizyczna – fizyczne odczuwanie przyjemności jest znikome lub nieodczuwalne. Osoba chora nie czuje przyjemności, ponieważ nie wywołuje to uczucia szczęścia.
• społeczna – to brak lub zmniejszona przyjemność z kontaktów z bliskimi. Osoba chora izoluje się od społeczeństwa i nie jest zainteresowana spotkaniami, a rozmowa i wspólne spędzanie czasu nie sprawiają jej przyjemności.
• muzyczna – osoba z anhedonią muzyczną nie reaguje w żaden sposób na muzykę. Nie cieszy jej muzyka, ani nie zachęca do zabawy. Jest ona  jedynie ciągiem nut, dźwięków i nie wywołuje żadnych emocji.
• seksualna – jest to brak satysfakcji z seksu. Osoba z tą formą anhedonii nie odczuwa odpowiedniej przyjemności i brakuje jej seksualnej satysfakcji, nawet mimo osiągniętego fizycznego orgazmu.

Przyczyny anhedonii

Anhedonia jest objawem choroby psychicznej i zarazem niesie ryzyko dalszych powikłań. Brak radości występuje wraz z chorobami takimi jak:

• uzależnienie,
• depresja,
• zaburzenia lękowe,
• demencja,
• choroba dwubiegunowa,
• choroba parkinsona,
• schizofrenia,
• psychozy (tzw.objawy negatywne),
• przyczyny fizyczne (niedobór żelaza, niedoczynność tarczycy, choroby neurologiczne i fizyczne).

Bardzo ważna jest dobrze postawiona diagnoza, ponieważ anhedonia może wpływać na różne funkcje myślenia, odczuwania i działania. Osoby z anhedonią są bardziej narażone na rozwój depresji, jednak występuje również przy zaburzeniach takich jak schizofrenia, demencja lub podczas zaburzeń lękowych. Długo trwające uczucie smutku i przygnębienia towarzyszą osobie z anhedonią codziennie, a poczucie beznadziejności i braku sensu w życiu często prowadzą do myśli samobójczych. Przyczyny anhedonii łączą się ze zmianami neuronalnymi. Istnieją teorie w których mówi się, że może tak dziać się w przypadku uszkodzenia mózgu.

Jak leczyć anhedonię?

Leczenie anhedonii może być skomplikowane i długotrwałe, szczególnie w przebiegu depresji. Pacjenci gorzej reagują na leki psychotropowe, leki mogą zakłócać równowagę dopaminy, co może mieć negatywny wpływ na depresje.

Terapia anhedonii i jej przebieg zależy od czynników takich jak stan osoby chorej lub od czynników osobistych. Jeśli anhedonia jest spowodowana chorobą psychiczną, leczenie psychoterapeutyczne może przynieść efekt. Psycholog dobiera odpowiedni nurt dla osoby chorej. Natomiast jeśli anhedonia jest z przyczyn fizycznych, nacisk kładziony jest na terapię medyczną i ma na celu leczenie odpowiedniej choroby podstawowej. Jeśli oprócz pomocy specjalistów, osoba chora chce sobie pomóc i spróbować przywrócić radość z życia, może między innymi spróbować:

• medytacji lub jogi,
• prowadzić dziennik wdzięczności, w którym będzie zapisywać za co odczuwa wdzięczność w danym dniu,
• praktykować ćwiczenia uważności,
• wizualizować przyszłe wydarzenia.

Anhedonia jest ciężką chorobą i bez wsparcia specjalistów rzadko udaje się samodzielnie z niej wyleczyć, lub złagodzić objawy własnym wysiłkiem.